نقطه اشتراک و افتراق واکنش های داخلی به پیروزی دموکرات ها

همان طور که از آسیای شرقی تا امریکای لاتین بسیاری پیگیر نتایج انتخاب رییس‌جمهوری یک ابرقدرت غربی بودند، چشم بسیاری از ایرانیان نیز به ینگه دنیا دوخته شده بود و البته به ‌دلیل افزایش تنش‌ها از سال ۹۷ به این ‌سو و سرنوشت توافق هسته‌ای برجام که ایالات متحده به‌ طور یک‌جانبه از آن خارج شده، توجه افکار عمومی ایرانیان به نتایج انتخابات امریکا چندان عجیب نبود. هر چند این مساله در میان صفحات کاربران فضای مجازی صریح و آشکار به چشم می‌آمد در گفتار و رفتار مقامات و کارگزاران نظام چندان با صراحت همراه نبود .

واکنش مجازی رهبری
در این میان دفتر رهبر انقلاب برای واکنش به نتایج انتخابات ایالات متحده، شیوه مجازی را برگزید. چنانکه صفحه توییتر انگلیسی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در واکنش به شکست ترامپ در انتخابات نوشت:«اوضاع در ایالات متحده و آنچه آنها خود در مورد انتخابات خود می‌گویند یک نمایش است! این نمونه‌ای از چهره زشت لیبرال دموکراسی در ایالات متحده است. صرف نظر از نتیجه، یک چیز کاملا واضح است، سقوط قطعی سیاسی، مدنی و اخلاقی رژیم ایالات متحده است»؛ اشاره این توییت به اختلافات ایجاد شده بر سر شمارش آرا و ادعای تقلبی است که از سوی ترامپ و وکیلش مطرح شده است.

دولتی‌های محافظه‌کار
رییس‌جمهوری هم اگرچه روز شنبه در نشست ستاد ملی مدیریت کرونا اشاره‌ای مختصر و گذرا به انتخابات ایالات متحده کرده‌ بود اما در نشست روز یکشنبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت به ‌طور مستقیم دولت جدید امریکا را مخاطب قرار داد و گفت:«اینک فرصتی برای دولت آینده امریکا پیش آمده است که اشتباهات گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهانی به مسیر پایبندی به تعهدات بین‌المللی، بازگردد.» حسن روحانی البته یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران همواره به تعهدات خود در صورت رعایت مسوولانه از سوی همه اطراف تعهد، پایبند بوده و تعامل سازنده با جهان را راهبرد خود می‌داند.
حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری که به اغلب اتفاقات، واکنش مجازی نشان داده و توییت می‌کند هم از نخستین دولتی‌هایی بود که در مورد انتخابات ایالات متحده نوشت:«ایرانیان مردانه ایستادند تا نامرد هم رفتنی شد.» اما این واکنش که از سوی برخی کاربران مخالف دولت به نوعی خوشحالی از آمدن بایدن تعبیر شده ‌بود احتمالا باعث شد که آشنا در توییتی دیگر بنویسد: «با همت ملی و غیرت اسلامی در برابر امریکای ترامپ ایستادیم و سر خم نکردیم. اگر بایدن بیاید به او هم می‌گوییم آزموده را آزمودن خطاست»؛ توییتی که نشان می‌دهد آن طور که اصولگرایان مخالف مذاکره می‌گویند، دولت منتظر آمدن بایدن نبوده است. از میان اعضای کابینه هم برخی از جمله وزیر ارشاد، وزیر آموزش و پرورش یا وزیر ارتباطات نسبت به انتخابات واکنش نشان دادند؛ واکنش‌هایی اغلب بی‌تفاوت و خنثی یا صرفا مبتنی بر خوشحالی از رفتن ترامپ که خود مساله‌ای جدا از ایالات متحده بود. سیدعباس صالحی نوشت:«ترامپ رفت، ایران ماند، فردا و فرداها نیز چنین خواهد بود.» محسن حاجی‌میرزایی هم توییت کرد که مگر می‌شود از رفتن ترامپ خوشحال نبود و محمدجواد آذری‌جهرمی هم ترامپ را ترامپ قمارباز خطاب کرد.
اما وزیر جوان واکنش متفاوت اینستاگرامی هم داشت. او به طنز المانی از بازی Among Us منتشر کرد که در این بازی ۳ قاتل در میان ۷ گیمر وجود دارند و قاتل یا قاتل‌ها باید از سوی گیمرها از بین بروند. استوری اینستاگرامی آذری‌جهرمی نشان می‌دهد، شخصیت نارنجی که مثلا ترامپ است توسط شخصیت آبی که کشور امریکا نام‌گذاری شده از بین می‌رود.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز کارنامه ترامپ را توام با قلدری و زورگویی توصیف کرد و در توییتر نوشت: آیا دولت منتخب این درک را دارد که زیر قاب عکس او در کاخ سفید به جای عبارت چهل‌وپنجمین رییس‌جمهوری بنویسد:«عبرت آیندگان».

واکنش‌های دردسرساز
در میان واکنش‌های اغلب محافظه‌کارانه دولتی‌ها، اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهوری و محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران واکنش‌هایی خبرساز و البته تا حدی دردسرساز داشتند. حسین کیانی، خبرنگار عضو تحریریه پایگاه خبری انتخاب بخشی از سریال طنز ساختمان پزشکان را در توییتر خود منتشر کرد که البته با نام‌گذاری «جمهوری اسلامی، جامعه جهانی و مردم ایران» بر شخصیت‌ها و دیالوگ‌های این پلان به نوعی خوشحالی جمهوری اسلامی از پیروزی بایدن را تداعی می‌کرد. ماجرا اما وقتی به بحث داغ سیاسی تبدیل شد که حساب کاربری اسحاق جهانگیری این توییت را بازنشر کرد. هر چند ساعاتی بعد محمود نادری، معاون ارتباطات دفتر جهانگیری به‌ پیوست این توییت نوشت که «اشتباه ادمین بوده است.» جهانگیری پس از آن در توییتی دیگر در مورد انتخابات 2020 ایالات متحده نوشت که امیدوار است شاهد تغییر سیاست‌های مخرب امریکا و بازگشت به قانون و تعهدات بین‌المللی و احترام به ملت‌ها باشیم. علاوه بر واکنش حاشیه‌ساز جهانگیری، محسن هاشمی ‌رییس شورای شهر نیز در یک برنامه صبحگاهی تلویزیون صحبت‌های خود را با انتخابات ایالات متحده آغاز کرد و پیروزی بایدن را به مردم ایران به خصوص خانواده سردار سلیمانی تبریک گفت! این تبریک ساده اما با واکنش عجیب و سراسر دستپاچه مجری روبه‌رو شد تا مگر هر چه سریع‌تر از صحبت از تبریک بابت انتخابات امریکا عبور کند.

مخالفان همیشه مخالف
کنار موضع‌گیری‌های محافظه‌کارانه که اغلب بر شکست ترامپ به عنوان عامل اصلی شرایط اقتصادی ۲ سال گذشته تاکید می‌شد، برخی گروه‌های داخلی از بازگشت دموکرات‌ها در ایالات متحده نیز احساس نگرانی می‌کردند، همان مخالفان همیشه مخالفی که هراس دارند مبادا با بازگشت دموکرات‌ها برجام ترمیم شود. در همین راستا احمد راستینه، نماینده شهرکرد در مجلس در توییتی خطاب به موافقان تعامل و مذاکره نوشت که گشودن قفل برجام به دست جو بایدن خوش خیالی جریان غربگراست، ترامپ و بایدن تفاوتی ندارند. مصطفی میرسلیم، نماینده تهران هم از این نوشت که مشکلات اقتصادی به ترامپ و بایدن وابسته نیست. مهدی عسکری، نماینده کرج از رفتن «قاتل سردار دل‌ها» ابراز خوشحالی کرد و البته یادآور شد «گره زدن مسائل میهن به بدهکارترین کشور بدعهد دنیا، سرابی است که سال اخیر صرف آن شد.» سیدنظام‌الدین موسوی دیگر نماینده تهران نیز «ترامپ» را «زامبی» خواند و محصول «کارخانه لیبرال سرمایه‌سالاری»! مالک شریعتی، نماینده دیگر تهران نیز در توییتی عجیب نوشت:«…به شرط حیات، طراحی و ارتباطات مرموز و پیام‌های مخفیانه رد و بدل شده میان دلالان وطن‌فروش با کدخدای جدید رسوا خواهد شد؛ همان‌ها که سال ۱۳۷۹ «دیک چنی» را مخفیانه به تهران آوردند و…» محسن زنگنه نماینده تربت حیدریه نیز جو بایدن را با یک دستکش مخملی دیگر با دست‌های چدنی توصیف کرد تا اغلب واکنش‌های پارلمانی به نوعی خط و نشان برای دولت روحانی باشد تا مبادا گمان کند بار دیگر سال ۹۴ و برجامی دیگر تکرار خواهد شد.

در همین راستا محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشت که «خوش‌بینی دولت‌های گذشته نسبت به امریکا و اروپا» بارها به ملت ایران آسیب زده و فرصت‌های «اقتصاد ملی» را از میان برده است. او همچنین تحریم‌ها و نسبت آنها با روسای‌جمهوری را این‌گونه توصیف کرد که «دولتی در امریکا آمده ایران را تحریم کرده و دولت دیگری می‌آید و آن را در کاغذ برمی‌دارد. سریال کاغذی و قهرمان‌بازی عده‌ای در ایران و امریکا با شکست برجام کاملا آشکار شده است.» شاید علی مطهری، نماینده پیشین تهران جزو معدود کسانی باشد که در توییتی کوتاه دسته‌بندی دقیقی از واکنش‌ها به پیروزی بایدن نوشت. او توضیح داد که ضدانقلاب خارج‌نشین با آرزوی براندازی و انقلابیون داخلی از ترس احیای برجام خواهان پیروزی ترامپ بودند. دسته‌بندی‌ای که در مورد اغلب واکنش‌ها به پیروزی بایدن به چشم می‌خورد. در این میان روزنامه کیهان نیز واکنشی متفاوت به شکست ترامپ نشان داد و نوشت که اگرچه شکست ترامپ در انتخابات از حیث نوع شکست سیاست‌های ضدایرانی امریکا می‌تواند دستاوردی بزرگ تلقی شود اما دولت جمهوری اسلامی باید از این فرصت 6 ‌ماهه تا تثبیت دولت جدید امریکا استفاده کرده و برای رفع محدودیت‌ها و دور زدن تحریم‌ها حداکثر تلاش خود را به کار ببندد؛ چراکه به ‌نوشته این روزنامه، امریکا در ضعیف‌ترین دوران خود قرار دارد؛ اشاره کیهان به ادعای تقلب و حواشی است که در امریکا با اعتراض دونالد ترامپ به این شکست مطرح شده است. روزنامه جمهوری اسلامی نیز ترجیح داد همچون کیهان پس از این پیروزی توصیه‌ای برای دولت داشته ‌باشد. این روزنامه نوشت، دولت روحانی می‌تواند با ایجاد گشایش‌های اقتصادی در فرصت 9 ماهه باقیمانده، امید را به مردم برگرداند. اشاره جمهوری اسلامی به بازگشت امید برای حضور پرشمار مردم در انتخابات ۱۴۰۰ بود؛ موضوعی که پس از مشخص شدن حضور بایدن در کاخ سفید به موضوع بحث میان کنشگران سیاسی در فضای رسانه‌ای و مجازی مبدل شد. برخی حضور یک دیپلمات بر مسند ریاست‌جمهوری را پیش‌بینی کردند، برخی شانس بالای اصولگرایان را در انتخابات پیش ‌رو یادآور شدند و برخی نیز چون حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نیز معتقد بودند که انتخاباتی کردن مناسبات بایدن با ایران اشتباه استراتژیک است، چراکه گفتمان حاکم بر انتخابات ۱۴۰۰ اقتصادی است نه سیاست ‌خارجی. در خلال واکنش‌ها به شکست ترامپ که برخی از سردار قاسم سلیمانی یاد می‌کردند، برخی از برجام گفتند و بعضی از تفاوت دموکرات و جمهوری‌خواه و برخی نیز به شیوه انتخاباتی ایالات متحده ایراد گرفتند و دموکراسی حاکم بر این کشور را زیر سوال بردند؛ گرچه شمارش مجدد آرا نزدیک به هم در برخی ایالات یا کانتی‌ها امری مرسوم و معمول است با این حال در میان اظهارنظرها برخی شیوه رای‌گیری و نظام انتخاباتی ایالات متحده را زیر سوال بردند. چنانکه فرمانده سپاه حضرت سیدالشهدا(ع) استان تهران با اشاره به اینکه ایران بهترین نظام دموکراسی جهان را در اختیار دارد، گفت:«انتخابات امریکا نشان داد دموکراسی در این کشور فقط شعار است.» با این همه شاید بتوان پدیده انتخابات اخیر ایالات متحده را عبدالرضا داوری دانست. مشاور احمدی‌نژاد که نگاهی به صفحه توییترش نشان می‌داد، طرفدار پر و پا قرص حضور مجدد ترامپ است؛ تا جایی که پا به پای ستاد انتخاباتی ترامپ و جمهوری‌خواهان دو آتشه از تقلب در انتخابات امریکا فریاد اعتراض سر می‌داد.

بیشتر بخوانید:

• نظر ابطحی درباره آمد و رفت بایدن و ترامپ
• پای مجلس به دادگاه تهیه کننده شهرزاد باز شد!
• عقب نشینی مجلس از یک تصمیم پرحاشیه؟