«تدبیر تازه» از آثار عرضه خودرو در بورس کالا گزارش می دهد؛ دلالان نقره داغ شدند

به گزارش «تدبیر تازه»، طی هفته های اخیر قیمت خودروها در بازار روند صعودی طی کرده است و گویا حتی با خبر واردات خودرو نیز تاب افزایش قیمت بازار خودرو فروکش نکرده است. اما آنطور که روز گذشته سنا گزارش داده عرضه خودرو باعث شده تا دست دلالان از این بازار به طور قابل توجهی کوتاه شود.

طبق بررسی‌هایی که بر روی ۶۲۰۰ خودرویی که در بورس کالا عرضه شده صورت گرفته است، ارزش اختلاف قیمت این خودروها نسبت به بازار آزاد، بیش از ۲ هزار میلیارد تومان بوده است؛ یعنی مکانیزم بورس کالا توانسته این رقم را از جیب دلالان، خارج کند و به جیب مردم و سهامداران شرکت‌های خودروساز بازگرداند. اگرچه وزارت صمت، به صراحت از حمایت این وزارتخانه از عرضه خودرو در بورس کالا خبر داده اما به نظر می‌رسد جریانی که مشخصاً تا قبل از عرضه خودرو در بورس کالا منفعتی چند هزار میلیاردی در این بین می‌بردند، از این اتفاق نارحتند و انتقادات غیرمنطقی نسبت به عرضه خودرو در بورس کالا دارند که این گزارش پاسخی است منطقی به افرادی که همچنان در منافع عرضه خودرو در بورس کالا شک دارند.
در اواخر دولت یازدهم و اوایل دولت دوازدهم، آمریکایی‌ها با بدعهدی تمام، تعهدات برجامی خود را زیر پا گذاشتند و با روی کار آمدن ترامپ به طور رسمی و یکجانبه از برجام خارج شدند.
در چنین شرایطی با بالا گرفتن شدت تحریم‌ها و کارشکنی‌های شرکت‌های خودروساز خارجی و عدم همکاری با صنایع داخلی کشور، میزان تولیدات خودروسازان داخلی به خصوص دو غول خودروسازی، به دلیل کمبود قطعات و برخی مسائل دیگر به شدت با کاهش مواجه شد؛ به طوری که طبق آمارهای رسمی تولید ۱ میلیون و ۷۰۰ هزارتایی خودرو که در دولت اول روحانی صورت می‌گرفت در روزهای پایانی دولت وی با کاهشی چشم‌گیر ۱ میلیونی به حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار خودرو در سال رسید. وضعیتی که مشخصاً نمی‌توانست متوسط تقاضای سالانه کشور، که حدود ۱ میلیون خودرو است را تأمین نماید.
اخیراً وزارت صمت در بیانیه‌ای ضمن اشاره به عدم تنظیم عرضه و تقاضا در صنعت خودروسازی که مشخصاً از سال ۹۷ آغاز شد، معضلات این صنعت بزرگ کشور را، در ۵ بند به طور خلاصه منتشر کرد، که به شرح زیر می‌باشد:
۱- کاهش تولید خودروسازان داخلی از سال ۹۷ به میزان نصف سال ۱۳۹۶ و عدم اهتمام دولت گذشته برای رفع مشکلات این صنعت، در حالی که دولت سیزدهم در یک سال اخیر عرضه و تولید خودرو را به شدت افزایش داد.
۲- تولید خودروهای ناقص و دپوی آن در پارکینگ خودروسازان که به سبب نقص و کامل نبودن امکان عرضه به بازار را نداشتند.
۳- تبدیل خودرو به کالای سرمایه‌ای، در شرایط ناشی از متغیرهای کلان اقتصادی کشور و شرایط تورمی.
۴- هجوم دلالان به این بازار به سبب قیمت‌گذاری دستوری در محصولات خودروسازان داخلی و تفاوت ایجاد شده در بازار و رونق سوداگری.
۵- عدم وجود اهرم‌های لازم برای اخذ مالیات بر درآمدهای اتفاقی و سودهای بادآورده ناشی از سوداگری (به علت عدم تصویب آن در مجلس).
عوامل فوق سبب شد که مساله خودرو از سال ۹۷ تا پایان سال گذشته به یک گره کور تبدیل شود.لازم به ذکر است که مبنای این گزارش آسیب‌شناسی صنعت خودرو نیست، بلکه ترسیم مسیر پرفراز و نشیبی است که صنعت خودروسازی از سال ۹۷ تاکنون طی کرده و به این نقطه رسیده است.

تاریخچه شروع عرضه خودرو در بورس کالا
با یک نگاه کارشناسی ساده مبرهن است که وقتی میزان تقاضای یک کالا فراتر از میزان عرضه آن باشد و در این میان به هر دلیلی اجازه افزایش قیمت کالا از سوی نهاد قیمت‌گذار صادر نشود، راهکاری جز قرعه‌کشی برای نهاد متولی عرضه کالا باقی نمی‌ماند. ماجرای خودرو هم از این قاعده مستثنا نبود و در سال‌های اخیر اگر شانس با فرد متقاضی خودرو، یار بود و نام وی در قرعه کشی درمی‌آمد می‌توانست صاحب خودرو شود، در غیر این صورت احتمالاً مجبور به رجوع به بازار آزاد و پرداخت مبلغی بود که از قیمت پایه کارخانه، بسیار بیشتر بود.
پس از جلسات متعددی که سازمان بورس با خودروسازان و وزارت صمت برگزار کرد بالاخره ایدهای جدیدی تحت عنوان عرضه خودرو در بورس کالا متولد شد.سرانجام عرضه خودروهای کارا، فیدیلیتی و دیگنیتی در تاریخ ۱۸ خرداد سال جاری شروع شد، هرچند که به دستور معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت، این عرضه به طور موقت متوقف شد و تصمیم نهایی آن به شورای عالی بورس واگذار شد، اما در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان در ۲۱ تیر امسال عرضه خودرو در بورس کالا به طور رسمی، به تصویب شورای عالی بورس رسید.

مثلث ذی نفعان عرضه خودرو در بورس کالا
به نظر می‌رسد هم اکنون که حدود ۳ الی ۴ ماه از شروع عرضه خودرو در بورس کالا گذشته است، زمان مناسبی باشد تا به واکاوی و بررسی این اقدام مهم سازمان بورس که با همکاری وزارت صمت صورت گرفته است، بپردازیم.لازم به ذکر است که تا قبل از عرضه خودروهایی که در هفته جاری صورت گرفت، حدود ۶۲۰۰ خودرو در بورس کالا عرضه شده بود که به طور میانگین اختلاف قیمت خودروهای عرضه شده در بورس کالا با بازار آزاد حدود ۵۰ میلیون (از ۱۵ میلیون تا ۱۱۵ میلیون نسبت به نوع خودرو و شرکت تولیدی آن) بوده است.