کورسوهای تجارت ایران در منطقه کمرنگ‌تر می‌شوند

«برایان نلسون»، مقام ارشد وزارت خزانه‌داری آمریکا، روز جمعه در استانبول، با «علی علاق»، رییس بانک مرکزی عراق دیدار کرد. نلسون با اشاره به نقش راهبردی «علاق» در «همکاری و مشارکت طولانی‌مدت» بین وزارت خزانه‌داری و بانک مرکزی عراق، به محدود کردن عوامل غیرقانونی و فاسد و جلوگیری از سوءاستفاده از سیستم مالی بین المللی تاکید کرد. نلسون «تعهد پایدار» عراق به بهبود استانداردهای انطباق لایحه CFT را تایید کرد و همکاری مستمر در نوسازی بخش بانکی را پیشنهاد داد.

مقام رسمی خزانه‌داری ایالات متحده در سفری به ترکیه و خاورمیانه، به کشورها و کسب‌وکارها هشدار داد که در صورت معامله با نهادهای تحت تحت تحریم‌های آمریکا، ممکن است دسترسی به بازارهای جی-۷ را از دست بدهند. زیرا واشنگتن تلاش‌های روسیه را برای دور زدن تحریم‌های اعمال‌شده بی‌اثر خواهد کرد.

پذیرش تعهدات بانکی توسط عراق از یک سو و تاکید مقامات آمریکا به جلوگیری از مراودات اقتصادی با کشورهای تحت تحریم از سوی دیگر، چراغ هشدار را برای ایران روشن می‌کند. تجارت ایران، سال‌ها تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی متحمل آسیب‌های زیادی شده و بلاتکلیفی پذیرش لوایح مبارزه با پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم، مدت‌ها است که کار ایران را برای فعالیت آزاد و شفاف در بازار جهانی دشوار کرده است. همین، تجارت کشور را در حلقه چند کشور همسایه از جمله عراق و چند متحد نانوشته مثل چین و روسیه محدود کرده است.

«یحیی آل اسحاق»، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، در آذرماه امسال به خبرگزاری دولت گفته بود «ایران و عراق برای تجارت سالانه ۲۰میلیارد دلار هدف‌گذاری مشترک دارند و تجار و مقامات دو کشور مصمم به تحقق این هدف هستند. «آل اسحاق»، بدون اشاره به تاثیر تحریم‌های غرب، ممنوعیت صادرات و واردات برخی کالاها بر اساس قوانین دو کشور نیز دلیل اصلی کاهش حجم تجارت عنوان کرد.

تعهد بانک مرکزی عراق به اصلاحات در نظام بانکی و اجرای لوایح مقابله با تامین مالی تروریسم در دیدار با مقام وزارت خزانه‌داری آمریکا درحالی به مرحله نهایی نزدیک شده که رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، ۳ بهمن ماه در گفت‌وگو با خبرگزاری دولت عنوان کرده بود که «توافق پولی بین ایران وعراق»، تحریم‌های ارزی امریکا را بی‌اثر خواهد کرد. هشدار خزانه‌داری آمریکا به کشورهایی که با روسیه‌ی در گیر جنگ، مراودات اقتصادی دارند در حالی که مشارکت نظامی ایران و روسیه در جریان جنگ اوکراین روشن شده، کار ایران را برای مشارکت اقتصادی با شرکای سنتی‌اش در منطقه سخت‌تر خواهد کرد.

جنگ در عراق و نیاز بیش از پیش این کشور به مصالح و کالا در کنار تلاش عراق برای صنعتی شدن، شرایط مناسبی را برای کشورهای دیگر، برای صادرات و ارزآوری فراهم کرد. ایران نیز از این شرایط مستثنی نبود اما آمارهای ۷ماه منتهی به مهر امسال نشان می‌دهد که صادرات ایران به عراق با افت همراه بوده است. ایران با بیش از ۱۴۰۰کیلومتر، طولانی‌ترین مرز مشترک خشکی را با کشور عراق داشته و قرابت‌های نزدیک و مشترک فرهنگی و اجتماعی نیز امتیاز قابل توجهی است اما گزارش‌ها حاکی از این است که بازار تجارت را به ترکیه و چین در عراق باخته است.

این نشانه خوبی برای آینده بخش تجارت در کشور نیست. همسایگان ایران از جمله عراق، سال‌ها است که برای دور کردن سایه تحریم‌های از صفحه اقتصادی و سیاسی‌شان تلاش کرده‌اند. تاکید مقامات آمریکا به پرهیز از تجارت با کشورهای تحت تحریم آن‌هم در شرایطی که ایران ورود تامل‌برانگیزی به جریان اوکراین داشته اما، احتمال استحصال منفعت تجاری از همسایگان را نیز به اغما می‌برد. در ماه‌های گذشته، دیگر همسایگان ایران در منطقه، با استفاده از شرایط پیش‌آمده در پی جنگ روسیه و اوکراین، قراردادهای بسیاری را در زمینه انرژی منعقد کردند. قطر، بزرگترین قراردادهای گازی خود را در همین مدت با چین و آلمان به امضا رساند. لبنان و اسراییل نیز پس از سال‌ها مناقشه، به توافقی تاریخی برای برداشت از میدان‌های گازی کاریش و قانا دست‌ یافتند.

هشدار وزارت خزانه‌داری آمریکا به کشورهای خاورمیانه حالا، در گام اول عراق و در گام‌های بعدی، همسایگان دیگر ایران را در منطقه تحت تاثیر قرار خواهد داد. در شرایطی که احیای برجام با موانعی از داخل و خارج روبه‌رو شده و با توجه به نیاز روزافزون اقتصاد کشور به پیوستن به مراودات بین‌المللی، واکنش قدرت‌های اقتصادی جهان به سیاست‌های ماجراجویانه ایران و تاثیرگذاری بر شرکای تجاری، به احتمال زیاد با تبعات ویژه‌ای همراه خواهد بود.