ابراهیم رزاقی در گفت و گو با «تدبیر تازه»مطرح کرد: نگاه لیبرالی سرمایه داری به اقتصاد کشور

امیر دیانی -روزنامه نگار: طی سالهای اخیر تحریم تنها مانعی بر سرراه پیشرفت اقتصاد کشور بوده است موضوعی است که بسیاری آن را رد می‌کنند و بعضی دیگر معتقدند که مدیریت ناکارآمد شرایط فعلی اقتصاد کشور را رقم زده است. وفور درآمدهای نفتی در دولت‌های قبل و عدم استفاده بهینه از این درآمدها تنها هزینه‌های کشور را افزایش داد. بها ندادن به تولید داخل کشور و بخش خصوصی نیز از مهمترین موانع بر سر راه پیشرفت به حساب می‌آید.
در گفت وگوی «تدبیر تازه» با دکتر ابراهیم رزاقی به مصائبی که امروزه و پیش‌تر گریبان اقتصاد کشور را گرفته پرداختیم.

نگاه دولتمردان به اقتصاد کشور طی این سالها چگونه بوده است؟

از نظر من نگاه اقتصادی دولتمردان در کشور نگاه لیبرالی سرمایه داری امریکایی است. اقتصاد کشور در دوره آقای رفسنجانی علی رغم تفاوت سیاسی با امریکا با نگاه سرمایه داری اداره شد حتی بعد از گذشت این همه سال نیز همچنان نگاه به اقتصاد نگاه سرمایه‌داری است. نه براساس قانون اساسی یا آنچه مقام معظم رهبری در اقتصاد مقاومتی می‌گویند.
شما ببینید دردولت دهم 120 میلیارد کالا وارد کردیم، همین طور بیش از 15 میلیارد دلار ارز به شهروندان تعلق گرفته و آنها به مسافرت خارج از کشور سفر کرده‌اند. حتی در دولت تدبیر و امید نیز 5/7 میلیارد دلار هزینه رفت و آمد به کشورهای دیگر شده است یعنی ما 21 تن نفت فروختیم و 5/7 میلیارد به مردم تقدیم کردیم تا به گشت و گذار رفتند. در کشور چند کارخانه وجود دارد که به علت نبود سرمایه تعطیل شده است یا چند میلیون بیکار در جامعه وجود دارد و حتی تولیدکنندگان در بخش کشاورزی هم محصولاتشان را با قیمت ارزان می‌فروشند.

لطفا بیشتر درباره اقتصادلیبرالی سرمایه داری آمریکا توضیح دهید؟
به عنوان مثال امام (ره) در وصیت نامه خود می‌گویند هر خانواده چه احتیاجی به دو مسکن دارد؟ یعنی اقتصاد باید به گونه ای اداره شود که هر خانواده بیش از یک مسکن نداشته باشد و اگر ثروت مشروع باشد باید در کارخانه‌ها و بخش کشاورزی کشور هزینه گردد.
در اینجا سوالی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه اقتصاد در ایران هدف است یا وسیله؟ در ایران اقتصاد یک وسیله است. بنابراین سرمایه داران برای کسب حداکثر سود و ثروت صرف نظر از نوع محدودیتی در تلاش هستند.حالا محدودیت در زندگی چیست؟ از منظر افراد ثروت اندوز، دین و آیین و منافع ملی و خانواده محدودیت شناخته می‌شود.در حال حاضر مردم در ایران و غرب برده خواسته‌های خود هستند.

چشم انداز اقتصاد کشور را در آینده چگونه می‌بینید؟
ببینید مهمترین عامل برای رشد و شکوفایی یک کشور صنعتی شدن است کشورهایی همچون چین و کره شمالی سابق توانستند با تدابیر اندیشده شده در بخش صنعت به رشد اقتصادی دست یابند. کشور ما طی این سالها بیش از اندازه به نفت متکی بوده است و چه بسا اگر تدابیر مناسبی اندیشده نشود تنها درآمد نفتی و واردات کالاهای لوکس افزایش پیدا خواهد کرد. از طرفی برای صنعتی شدن شما کدام کشور را سراغ دارد که به میل خود، کشور دیگر را صنعتی کرده است و اگر بدنبال این باشیم که پس از توافق هسته ای کشورهای دیگر اقتصاد ما را به شکوفایی برسانند سخت در اشتباه هستیم. کشوری به مانند آمریکا تمایل دارد که ایران همانند دوره شاه مخلوع تحت اختیارش باشیم که بی شک نظام جمهوری اسلامی‌ایران و مردم هیچگاه به این امر تن نمی‌دهند. کشور ما در حال حاضر با رکود اقتصادی دست به گریبان است و در این حین تنها در بخش غیر تولیدی همانند دلالی و واردات شاهد رونق چشمگیری هستیم و با ادامه این روند نیز اتفاق خاصی برای بالندگی اقتصاد کشور نیز شاهد نخواهیم بود.اگر دولت برنامه اقتصادی خود را تغییر ندهد و تصمیمات مناسبی اتخاذ نگردد سالانه صد میلیارد درامد ارز داریم که تنها به واردات اختصاص می‌یابد و از طرفی دلار ارزان را به واردات اختصاص داده که بی شک تولید را نیز با مشکلات اساسی مواجه می‌کند.شما ببینید در چین و کره جنوبی که پولشان نسبت به دلار آمریکا کم ارزش تر است هیچ کس نمی‌تواند به آنجا کالا صادر کند آنچه که در ایران خلاف آن را شاهد هستیم. پس با این تفاسیر دولت برای رهایی از این تنگاهای اقتصادی باید تدابیر مهم و موثرتری را برای رفع چالش‌های بیاندیشد.

با کارشناسان دیگر که صحبت می‌کنیم اعتقاد دارند که با رفع تحریم‌ها در کشور اقتصاد شکوفا خواهد شد ،نظر شما در این زمینه به عنوان کارشناس اقتصادی چیست؟
به عقیده من رئیس دولت به مردم القا می‌کند که مشکلات مالی کشور تحت تاثیر تحریم است چالش‌های اقتصاد که در پیش روی دولت است ربطی به تحریم‌ها ندارد. برای روشن تر شدن این قضیه مثالی می‌زنم ایران سالانه 2 میلیارد دلار لوازم آرایش وارد می‌کند،چه ضرورتی دارد؟ از طرفی دولت به کالاهای خارجی یارانه می‌دهد که محصولاتشان را بفروشیم و به تولیدگان داخلی یارانه تعلق نمی‌گیرد در صورتی که همان آمریکا و اروپا که ما در کشور روش آنها را در اقتصاد اجرا می‌کنیم به تولید کنندگان داخلی خود یارانه می‌دهند. بنابراین مشکلات اقتصادی در کشور نباید به تحریم نسبت داده شود بلکه به سیاست دولت باز می‌گردد . از نظر من بزرگ ترین
بی تدبیری دولت در اقتصاد این است که دلار ارزان قیمت به واردات می‌دهد و تولیدکنندگان داخلی را با تهاجم فروشنده خارجی مواجه می‌کند زیرا در داخل با وجود تورم ،هزینه تولید افزایش پیدا کرده است اما فروشندگان خارجی تنها با دلار ارزان کالاهای خود را می‌فروشند و دوسوم یارانه از دولت دریافت می‌کنند.در چنین شرایطی تولید دیگر قادر به ادامه کار نخواهد بود لذا باید بنا بر توصیه‌های امام راحل استقلال اقتصادی داشته باشیم یعنی از مصرف کالاهایی که در کشور تولید نمی‌کنیم حتی المقدور صرف نظر کنیم . از طرفی قیمت دلار را برای کالاهای غیر اساسی بالا ببریم حتی برای کارخانجاتی که مواد اولیه و قطعات خود را وارد می‌کنند تا به سمت بومی‌سازی و ساخت قطعات در داخل اقدام کنند.در حال حاضر سرمایه‌های ایران بالغ بر 800 هزار میلیارد تومان نقدینگی در بخش خصوصی است که این‌ها به جیب فعالیت‌های غیر تولیدی که سود بیشتری دارد می‌رود. افرادی که می‌خواهند به خارج از کشور سفر کنند دلار ارزان را در اختیارشان قرار ندهیم بطوریکه در ازای یک دلار 11 هزار تومان از آنها دریافت شود. این فضای اقتصادی باید با نگاه صرفه جویی در منابع کشور همراه باشد.
از طرفی طی این سالها فساد در بین سازمان‌های دولتی، خصوصی، نمایندگان و قضات رشد کرده است. بنابراین مبارزه با فساد یکی از مهم ترین عوامل پاکیزه کردن عوامل اقتصادی کشور است. همیشه در هر برهه ای دولتمردان ومسئولین مشکلات به وجود آمده را بر گردن دیگری می‌نهند و اینکه مدیریت روند اجرایی مناسبی را نداشته را نمی‌پذیرند اگر در جامعه بیکاری بیداد می‌کند مقصر شمایی آقای وزیر نه فرد دیگر.گفته‌هایم به این معنا نیست که هر کس که در قوه قضاییه یا مجلس و ….است فاسد هستند اما حرکت و اختیار عمدتا دست افراد مفسد است و هنوز در کشور افرادی هستند که منافع ملی و نظام برایشان اهمیت دارد اما طی سالهای اخیر کسانی بودند که منافع کشور را بر منافع خود ترجیج داند و بسیاری از آن را بر باد دادند.در حال حاضر کشور به افرادی نیاز دارد که ایثارگر و جهادی باشند جهاد به معنی این نیست که روی مین برود بلکه در راستای اهداف اقتصاد باید ساده زیست و مقاوم باشند با این ویژگی‌ها هر زخمی‌را می‌توان ترمیم کرد. در جامعه ای که ایثار و گذشت غوطه ور باشد مسولین خود را مقید می‌دادند که آرمان گرا و ساده زیست بوده و پاسخ گو باشند و اشتباهات خود راپذیرا باشند. باید با مردم بطور شفاف سخن گفت و ای کاش فضای رسانه ای کشور نیز کاملا در اختیار اهداف نظام و مردم بود. در کشور باید مسولین و مردم همراه یکدیگر باشند دولت باید به کشاورزان کمک رسانی کند و برای کارگاه‌های تولیدی کوچک تسهیلات بهتری را در نظر گیرد، در دانشگاه‌ها به دانشجویان آموزش‌های لازم را در جهت اینکه چطور محصولات بهتر و با کیفیت تری تولید کنیم بدهیم.برای اینکه به فضای گذشت و ایثار برسیم نباید نگاه لیبرالی داشته باشیم.
پس گره زدن تمامی‌آرمان‌های اقتصادی با

مذاکرات هسته ای را درست نمی‌دانید؟
به عقیده من تحریم‌های به وجود آمده طی سال‌های اخیر می‌توانست یک موقعیت طلایی برای ایران باشد تا از تولید کننده حمایت کنیم و از دلال صفتی پرهیز نماییم. متاسفانه در ازای اینکه راهکارهایی مناسب برای مشکلات به وجوده آمده بیاندیشیم فرافکنی کرده و با استفاده از منابع و ظرفیت‌های خدادادی همچون نفت و گاز اقتصاد کشور را به سمت آماده خوری هدایت کردند. دریغ از اینکه تولید در کشورمان هر روز نحیف تر از قبل شد. دولت باید طی این سالها پاشنه‌های آشیل اقتصاد کشور را شناسایی می‌کرد و با استفاده از اقتصاد مقاومتی تدابیر لازم را برای رهایی از وضعیت فعلی می‌اندیشید.

آیا واقعا چشم انداز اقتصاد کشور به مذاکرات هسته ای وابسته است؟
تاثیر مذاکرات بر زندگی عموم مردم بستگی به سیاست‌های دولت دارد اینکه دولت با آزاد سازی دلارهای بلوکه شده چه می‌کند و چگونه به تولید کنندگان داخلی بها داده می‌شود از جمله مواردی است که نحوه عملکرد دولت زمینه ساز چشم انداز روشن و یا تاریک اقتصاد کشور در آینده است. در این راه باید استقلال اقتصادی را به دست بیاوریم و ضربه پذیری در بازارهای جهانی را کاملا از بین ببریم. تاثیر مذاکرات بر زندگی عموم مردم زمانی نمایان خواهد شد که دولت بتواند تصمیمات درست و اصولی در زمینه اقتصاد کشور بگیرد.

چرا اقتصاد کشور در بازارهایی همچون سکه، طلا، ارز، خودرو و … هیچ گاه در یک دوره زمانی با ثبات همراه نیست مثلا نمی‌شود که طی 4 سال آرامش نسبی بر بازار حاکم باشد؟
در کشور ما بازار انحصاری است نه رقابتی. از طرفی ایران از نظر تورم در بین کشورهای جهان از پیشتازان است. شما ببینید وقتی دولت از تولید حمایت نمی‌کند و میلیاردها دلار صرف واردات کالا به کشور می‌شود آن وقت بازیگر اصلی در اقتصاد کشور خارجی‌ها هستند که کالاهای خود را به هر نحوی به ما می‌فروشند و این سبب می‌شود که به دلیل بازاری انحصاری قیمت‌ها دائم در حال نوسان باشد.

در حال حاضر یارانه‌ها پاشنه آشیل اقتصاد محسوب می‌شود دلیل اصرار دولت برای پرداخت این مبلغ اندک چیست؟
دولت باید به جای پرداخت یارانه نقدی به مردم ایجاد اشتغال را سرلوحه عملکرد خود قرار می‌داد در حال حاضر فقر و بیکاری در کشور بیداد می‌کند از طرفی با توجه به افزایش قیمت‌ها حذف یارانه اقشار کم درآمد نیز لطمات بسیاری را بر زندگی وارد می‌کند. ما در کشور 30 میلیون محتاج و نیازمند داریم که اعم از افراد کارگر و کارمند هستند که به سختی زندگی می‌گذرانند دولت باید با شناسایی این افراد و تقویت کمیته‌های امدادی مشکل اقشار فقیر جامعه را مرتفع کند و از طرفی با شناسایی اقشار پردرآمد منابع آنان را در گام اول به اشتغالزایی اختصاص دهد و در گام دوم نیز حمایت از فقرا را مد نظر قرار دهد. باید به افراد ناتوان غذا و مسکن تعلق بگیرد و بخش خصوصی را تقویت کرد. بر اساس اصل 43 قانون اساسی دولت موظف است خوراک ، پوشاک، مسکن، کار و بیمه و آموزش مردم را بطور متناسب تامین کند. روند فعلی دولت‌ها نشان از این دارد که دولت به فکر کوه نشین نیست بلکه به فکر کاخ نشینان است .تحقیقاتی هم نیست که نشان دهد مردم با مبلغی که دریافت می‌کنند می‌توانند گذر زندگی کنند یا خیر .دولت بهتر بود به جای این کار برای جوانان بیکار شغل ایجاد می‌کرد.

بحران‌های اجتماعی در جامعه مانند فقرو فسادو…چه مقدار متاثر از وضعیت اقتصادی است؟
به اعتقاد بنده وضعیت اجتماعی متاثر از وضعیت اقتصادی است اما هنوز این مشکلات اجتماعی بحرانی نشده است و در صورتی که دولت سیاست‌های خود را تغییر ندهد بحران اجتماعی شکل می‌گیرد .
در سال‌های قبل دانشجویان حتی با وجود کمبود در جامعه سکوت می‌کردند که دولت مذکور را تضعیف نکنند اما الان دانشجو برای مطالبات خود اعتراض می‌کند . این به معنای این است که در سطح کشور آگاه سازی و اطلاع رسانی صورت گرفته است و جوانان به این نتیجه رسیده اند که خود دولت یکی از عوامل نابسامانی است. زیرا از الگوی قانون اساسی به طور دقیق در پیروی نمی‌شود .

منبع: هفته نامه تدبیر تازه