رایزنی برای برکناری حاکم بازار ارز

در جریان حضور پوتین -رئیس‌جمهور روسیه- و همچنین اردوغان -رئیس جمهور ترکیه- در ایران ضمن مذاکرات سیاسی ظاهرا گفت‌وگویی اقتصادی نیز بین طرفین صورت گرفته است. آن طور که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده، در جریان نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه، مذاکراتی درباره فروش نفت، خرید کالاهای اساسی، گسترش روابط بانکی و اقتصادی و ارز و در مجموع توسعه روابط تجاری و اقتصادی انجام شده است، یکی از محورهای مهم مذاکرات بین طرفین که همتی از آن سخن گفته به مبادله با پول‌های ملی طرفین با هدف حذف دلار بر می‌گردد.

بحث حذف دلار از روابط تجاری ایران مربوط به شرایط فعلی نیست و از حدود سه سال گذشته به طور جدی‌تری در دستور بانک مرکزی قرار گرفت؛ به گونه‌ای که مذاکراتی برای توسعه پیمان‌های پولی و انجام مبادلات با پول‌های ملی بین ایران و سایر کشورها به ویژه بعد از برجام انجام شد و توافقاتی بین ایران با کشورهای اکوادور، چین، آذربایجان و مالزی برای ایجاد حسابهای مشترک و حذف دلار شکل گرفت.

البته تا چند سال پیش با وجود تحریم‌هایی که ایران و به طور خاص شبکه بانکی در آن قرار داشت، ایران به پیمان‌های پولی وارد نشده بود، ولی به مرور با شدت گرفتن انتقادات نسبت به این موضوع و فشاری که تحریم‌های دلاری برای ایران بر فعالان اقتصادی داشت در نهایت بحث پیمان‌های پولی باز شد و اخیرا بعد از آمدن عبدالناصر همتی به بانک مرکزی، رئیس جمهوری در بیان محورهای انتظارات خود از وی، پیمان‌های پولی را به طور خاص مورد تاکید قرار داد. این در حالی است که از حدود دوسال گذشته جریان توسعه این روابط با روسیه، عراق و ترکیه مطرح شده بود، اما به نتیجه نهایی و کاملی نرسید و حتی در دیدار سال گذشته ولی الله سیف(رئیس کل سابق بانک مرکزی) و رئیس جمهور ترکیه توافقاتی درباره سوآپ دوجانبه ریال ایران و لیر ترکیه انجام شده بود. بر این اساس در صورت نهایی شدن مذاکرات اخیر بین ایران، روسیه و ترکیه دلار از معاملات تجاری حذف و پول‌های محلی جایگزین خواهد شد.

این در شرایطی است که در حدود یک سال گذشته بازار ارز ایران به طور ویژه تحت تاثیر قرار گرفته و دلار این روزها اوضاع قیمتی نابه‌سامانی را پشت سر می‌گذارد؛ به طوری که از حدود ۳۸۰۰ تومان در شهریورماه سال گذشته به ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان در حال حاضر می‌رسد. با وجود اینکه سیاست‌های ارزی در این مدت مورد بازنگری قرار گرفته و حتی معاملات بین صادرکنندگان و واردکنندگان در سامانه معاملات ارزی اکنون بر پایه یورو انجام می‌شود، اما همچنان حکمرانی دلار در بازار ارز ایران چشمگیر است و هیجان برای خرید و معاملات بر پایه این ارز بالا است.

پیمان‌های پولی روشی نوین در تاریخ مبادلات تجاری است که بر اساس توافق بین طرفین، تجارت با استفاده از پول‌های محلی انجام می‌شود به عبارتی به جای استفاده از ارزهای واسطه مانند دلار و یورو این پول‌های رایج کشورهای مبدا و مقصد است که مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در حال حاضر بیش از ۵۰ پیمان پولی در سراسر جهان منعقد شده که چین سردمدار این کشورها به شمار می‌رود که بالغ بر ۳۰ پیمان پولی را به خود اختصاص داده است.