خود مختاری بانک ها در سود سپرده

در حالی نرخ سود بانکی در تیر ماه ۱۳۹۵ با مصوبه شورای پول و اعتبار به ۱۵ درصد کاهش پیدا کرد که با توجه به انحرافی که بانک‌ها از این نرخ داشتند در شهریور ماه سال گذشته بانک مرکزی طی دستورالعملی بانک‌ها را مکلف به کاهش نرخ سود به ۱۵ درصد کرد. اما قبل از اجرای این دستورالعمل در فاصله اول تا ۱۱ شهریور ماه فرصتی ایجاد شد تا بانک‌ها بتوانند سپرده‌های با نرخ بالا جذب کرده و یا حساب‌های کوتاه مدت را به بلند مدت تبدیل کنند، از این رو اکنون و در زمان فرا رسیدن سر رسید حساب‌های سال گذشته نگرانی از عدم تمدید حساب‌ها و خروج سرمایه از بانک‌ها برای حرکت به سمت بازارهایی همچون سکه و ارز و ایجاد التهاب در آن موجب شد تا شبکه بانکی به سمتی پیش برود که تا حدی مانع از خروج سپرده شود. بر این اساس اخیرا بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به بانک ها اعلام کرد که سپرده‌های در فاصله‌ی دوم تا یازدهم شهریور ماه را تا مدت یک ماه تمدید کند.

اما در زمان تمدید حساب‌ها، گذری بر شعب بانک‌ها و بررسی نرخ‌های سودی که به مشتریان پیشنهاد می‌شود از این حکایت داشت که اغلب بانک‌ها نرخ سود را تا ۲۳ درصد هم افزایش داده‌اند؛ به گونه‌ای که پیشنهاد متفاوتی برای مشتریان داشته و برای تمدید حساب‌های قبلی و یاگشایش حساب‌های جدید نرخ سود بین حداقل ۱۸ تا ۲۳ درصد متغیر است. کارکنان شعب می‌گویند با توجه به فرصتی که از سوی بانک مرکزی در اختیار آنها قرار گرفته تا در این چند روز که احتمالا تا ۱۱ شهریور ماه خواهد بود بتوانند به هر ترتیبی شده از بیرون رفتن سپرده‌ها جلوگیری کنند، از این رو برای سپرده‌های با مبالغ متفاوت نیز سودهای مختلفی در نظر گرفتند. برخی از بانک‌ها برای سپرده‌های کمتر از ۱۰ میلیون تا ۲۲ درصد سود پرداخت کرده و مبالغ بالاتر از این رقم تا ۲۳ درصد سود در نظر گرفتند. یکی از بانک‌ها که حتی بدون در نظر گرفتن کف مبلغ کلا ۲۰ درصد سود پرداخت می‌کند، دیگری ۲۲ درصد برای سپرده‌های مدت دار در نظر گرفته و بانک دیگر تا سقف ۵۰ میلیون ۲۰ درصد و بالاتر از آن را ۲۲.۵ درصد سود می‌دهد. برخی از بانک‌ها نیز به جای حساب‌های سپرده صندوق‌های سرمایه گذاری را تقویت کردند و در آن سودهای ۱۸ تا ۲۰ درصدی پرداخت می‌شود، اما پیشنهاد می‌کنند که به جای صندوق به سمت حساب‌های سپرده بروید، دلیل هم مشخص است و می‌خواهند پول حداقل یک سال در حساب بانک ها بماند چرا که در صندوق امکان برداشت وجود داشته ولی برداشت از حساب سپرده با جریمه همراه می‌شود.

در این میان هستند برخی بانک‌های بزرگ که به حساب سپرده دست نزده و همان ۱۵ درصد را پرداخت می‌کنند. جالب اینجاست در پاسخ به این که در رقابت با بانک‌های دیگر سود را تغییر نداده‌اند، عنوان می‌کنند که افزایش نرخ سود سپرده با ریسک بالایی برای آنها همراه بوده و در قیاس با سود تسهیلات ۱۸ درصدی که اکنون پرداخت می‌شود در نهایت به ضرر بانک و منفی شدن تراز نامه آنها منجر می‌شود.

رفتار کارکنان بانک‌ها هم جالب است؛ به طوری که بلافاصله بعد از پرسش مشتری برای شرایط حساب سپرده تلاش می‌کنند تا به هر نحوی که شده او را متقاعد به سپرده گذاری در بانک و یا انتقال حساب از بانک های دیگر به بانک خودشان کنند. حتی پیشنهاد می‌کنند اگر سپرده کافی برای دریافت ارقام کلان در اختیار ندارند با افراد دیگر پول‌های خود را مشترک شده و در حساب قرار دهند تا سود بالایی دریافت کنند.

در این بررسی میدانی واکنش شعبه یکی از موسسات اعتباری دارای مجوز بانک مرکزی که مدت‌هاست درگیر حواشی مربوط به تعاونی‌های زیرمجموعه خود است نیز جالب بود. این موسسه در پاسخ به اینکه شرایط آنها برای بازکردن حساب سپرده چیست، عنوان کرد که”حساب سپرده باز نمی‌کنیم”.

در هر صورت فعلا هیجان سپرده‌گیری و رقابت برای جذب منابع در بانک‌ها بالا رفته است و در آستانه نیمه دوم سال که معمولا بازار ارز به دلایل خاص خود دستخوش نوسان می‌شود شبکه بانکی در تلاش برای نگه‌داشت سرمایه بوده و جذب پول به رقابتی بین بانک‌ها و بازارهایی همچون سکه و ارز تبدیل شده است و نتایج آن در آینده‌ای نزدیک مشخص می‌شود.