فصلی جدید در سرزمین چشم بادامی ها

ازاین‌رو ژاپن خود را برای گشودن فصل جدیدی از فعالیت‌ها آماده می‌کند که پیش‌تر در سند چشم‌انداز سال 2020 صنعت ژاپن نیز بر آن تأکید شده بود و آن شامل از بین بردن کامل آثار کربن تا سال 2050 است. در این سند به‌طور کمی بر کاهش بیش از یک میلیارد تُن انتشار کربن تا سال 2018 اشاره‌شده بود و با انجام اقدامات اصلاحی مناسب در بخش صنعت این مقدار در سال 2030 به 930 میلیون تُن کاهش یابد و در سال 2050 به مقدار صفر برسد.

از بین بردن انتشار کربن در بخش‌ها و مراکز تولیدی و صنعتی هدف بسیار باارزشی است به‌طوری‌که محققان و صاحب‌نظران این حوزه پیش‌بینی کرده‌اند که با توجه به اعمال سیاست‌های اخیر و در صورت موفقیت‌آمیز بودن آن تا پایان قرن جاری 2/1 سانتی‌گراد از میزان گرمایش و دمای هوا کاسته شود.

دکتر هیروشی کاجیاما وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن در مصاحبه‌ای مفصل عنوان کرده بود که کاستن از میزان انتشار کربن و حتی از بین بردن کامل آن تا سال 2050 کار چندان ساده‌ای نیست زیرا تحقق آن مستلزم بازنگری اساسی در ساختارها و فرایندهای واحدهای تولیدی است.
نگاهی گذرا به روند صنعتی شدن طی نیم‌قرن اخیر نشان می‌دهد اکثر قریب به‌اتفاق صنایع در ژاپن با برنامه‌های زیست‌محیطی دولت همسو بوده‌اند و پیاده‌سازی مدل‌ها و راهبردهای توسعه پایدار متناسب با حفظ محیط‌زیست را در اولویت فعالیت‌های خود قرار داده‌اند. این مهم خود نشان‌دهنده حرکت اجتماعی و اقتصادی صنایع در مسیر حفاظت از محیط‌زیست و کاستن از میزان گرمایش و تولید دی‌اکسید کربن است.
از منظر سیاست‌ها و برنامه‌های صنعتی نیز ژاپن در حال گذر از مرحله‌ای است که در آن کوشیده می‌شود با اثرات کربن و گرمایش زمین مقابله شود.

سرمایه‌گذاری برای نوآوری‌های سازگار با محیط‌زیست

دکتر کاجیاما می‌گوید درحالی‌که در سراسر جهان بر این موضوع متفق‌القول هستند که باید با انتشار کربن و آلودگی محیط‌زیست مقابله شود اما در عمل در برخی سرمایه‌گذاری‌ها کوشش چندانی برای رفع مشکل انتشار کربن صورت نمی‌گیرد و این خود یک ضعف بزرگ در بخش صنعت محسوب می‌شود. نقطه مقابل آن سرمایه‌گذاری در فن‌آوری‌های سبز است که سازگاری با محیط‌زیست دارند.

تلاش برای حفظ محیط‌زیست در کره زمین

برای ایجاد انگیزه و تخصیص مشوّق‌های کافی در بخش‌های صنعتی، تجاری و خدماتی، دولت ژاپن راهبرد توسعه سبز را در چهارده زمینه مختلف اولویت‌بندی نموده است که تقریباً همه جنبه‌های حیات زیست محیطی را در برمی‌گیرد. استفاده از باطری‌های هیدروژنی در اتومبیل‌ها، بهره‌گیری از فن‌آوری‌های جذب کربن و استفاده از مواد قابل بازیافت در صنعت از آن جمله است.
دکتر کاجیاما ادامه می‌دهد که عنصر اصلی این راهبرد، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه است. بهره‌گیری از فن‌آوری‌های سبز و گسترش استفاده از آن‌ها در مقیاس وسیع از نتایج استقرار این راهبرد است.

تجاری‌سازی فن‌آوری‌های نوین مرتبط باانرژی سبز

ازجمله فن‌آوری‌های نوین می‌توان به نوآوری‌های صورت گرفته در توربوشارژهای برخی وسایط نقلیه دیزلی نظیر لکوموتیو اشاره کرد که قادر است مصرف سوخت و خروجی دی‌اکسید کربن را تا حد زیادی کاهش دهد.

نیل به اهداف تجاری‌سازی فن‌آوری‌های سبز از دسامبر سال 2020 توسط نخست‌وزیر ژاپن با تخصیص مبلغ 2 تریلیون ین برای ارتقای فن‌آوری‌های قدیمی و استفاده از نوآوری‌های سبز در بخش صندوق ارتقای نوآوری ژاپن آغاز گردید و فاز اول آن در هواپیماهای هیدروژنی شروع شد. پس‌ازآن کشتی‌های باری در دستور کار قرار گرفت و سپس استفاده گسترده از سلول‌های خورشیدی در سایر صنایع ثابت به‌عنوان پروژه‌های بااهمیت تعیین گردید. هدف مهم و اصلی ژاپن در این طرح از منظر دولت دستیابی به وسایط نقلیه برقی تا سال 2035 است به‌طوری‌که پیش از پایان سال تمامی خودروها از انرژی‌های پاک استفاده کنند.

از سوی دیگر بهره‌گیری از سوخت‌های هیدروژنی و تجهیزات مرتبط با آن می‌تواند برای صنایع ژاپنی یک مزیت رقابتی باشد که در آن با سایر تکنولوژی‌های روز جهان از منظر مزیت‌های فن‌آورانه برابری نماید. به‌عنوان یک نمونه بارز می‌توان به تویوتا و دستاوردهای آن اشاره نمود که توانست برای نخستین بار به تولید انبوه خودروهای هیدروژنی بپردازد. کاجیاما در ادامه افزود که استفاده گسترده از سوخت‌های هیدروژنی یکی از اولویت‌های مهم صنایع ژاپنی است که نمود باارزش آن در برخی صنایع نظیر کشتی‌سازی جلوه یافته است. سرمایه‌گذاری برای ساخت موتورهای احتراق هیدروژنی و توربین‌های مرتبط با آن تا سال 2050 بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته به 23 تریلیون ین می‌رسد.

در مورد سنتز و جذب دی‌اکسید کربن نیز فرایندهای مناسب و فن‌آوری‌های مرتبط برای سنتز و جذب دی‌اکسید کربن در صنایع و دانشگاه‌های فنی ژاپن دارای بالاترین میزان ثبت اختراع هستند. از طرفی نیز با توجه به آنکه فناوری‌های جذب کربن تقریباً پرهزینه بوده و معمولاً نیز تا سه برابر گران‌تر از فن‌آوری‌های معمولی است. علاوه بر آن لازم است برخی موانع مرتفع شده و بعضی از قوانین و مقررات نیز اصلاح شوند و مشوق‌های مالی مناسب نظیر کاهش و یا برداشتن مالیات برای فعالان صنعتی این عرصه می‌تواند در این زمینه احصاء شود که ازقضا ابزار مناسب و جذابی برای پیشبرد اهداف مدیریت انرژی در این حوزه است.

انتظار می‌رود تأثیرات اقتصادی پیاده‌سازی کامل راهبرد فن‌آوری‌های سبز به‌صرفه‌جویی 90 تریلیون ین تا سال 2030 و 190 تریلیون تن تا سال 2050 بینجامد. علاوه بر تلاش‌های دولتی، اقدامات صورت گرفته در بخش‌های خصوصی صنعت و تکنولوژی ژاپن نیز درخور توجه است. بنابراین مشاهده می‌شود ژاپن گام‌های مؤثری را در جهت دستیابی به آیندهٔ بدون کربن برداشته است.

بیش از 100 شرکت، انجمن، مؤسسه تجاری و صنعتی بزرگ در ژاپن فقط در بخش‌های خصوصی در برنامه‌های عملیاتی خود، تولید و خدمات کم‌کربن را بر اساس استانداردها و موازین تعیین‌شده مدنظر قرار داده‌اند. علاوه بر آن نیز 300 شرکت برجسته دیگر ژاپنی نیز متعهد شده‌اند که در مسیر کاهش تبعات زیست‌محیطی تولید محصولات و کاهش کربن اقدام نمایند.

بر اساس گزارش سال 2019 سازمان بین‌المللی انرژی، چنین انتظار می‌رود که تا سال 2040 تقاضا برای انرژی دو برابر شود.

همچنین این گزارش نشان داده است که ژاپن از ظرفیت‌های لازم برای پیش رو شدن در حوزه انرژی‌های سبز برخوردار است و می‌تواند تجارب فن‌آورانه خود را با سایر کشورهای درحال‌توسعه به اشتراک گذارد.

دکتر کاجیاما به استفاده از انرژی باد، خورشید و حتی امواج دریا برای تولید برق اشاره کرد. وی گفت: وجود زمینه‌های متعدد در مدیریت انرژی در ژاپن سبب می‌شود هزینه‌های انرژی تا حدود 8 تا 9 ین به ازای هر کیلووات ساعت تا سال 2035 کاهش یابد. در این راستا ژاپن طرح‌های فنی و ایده‌های تکنیکی خود را برای مدیریت و صرفه‌جویی انرژی و کاهش انتشار کربن در سطح محافل بین‌المللی ارائه نموده است.

کاجیاما همچنین به تقویت همکاری و مشارکت‌های برنامه‌ریزی‌شده با سایر کشورها برای انجام برنامه‌های مؤثر مدیریت انرژی بر اساس الزامات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی متعهد است که می‌توان آن را به ابتکارات ژاپن در زمینه استفاده از فن‌آوری‌های نوین برای مدیریت انرژی افزود.