محمد جواد خلیلی روزنامه نگار: در سال‌های اخیر، پدیده اجاره رحم در ایران به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و حساس تبدیل شده است. این پدیده به دلیل هزینه‌های سنگین، تغییرات شگرف در قیمت‌ها و مسائل اخلاقی و حقوقی پیرامون آن، توجه بسیاری از مردم، رسانه‌ها و مسئولان را به خود جلب کرده است. رشد قیمت‌های اجاره رحم، به‌ویژه در سال‌های اخیر، باعث بروز نگرانی‌هایی در خصوص بهره‌کشی از زنان و فشار اقتصادی بر خانواده‌ها شده است. در این گزارش، به بررسی ابعاد مختلف این پدیده پرداخته می‌شود.
به گزارش روزنامه «نقش اقتصاد» یکی از ویژگی‌های برجسته پدیده اجاره رحم در ایران، افزایش بی‌سابقه هزینه‌های آن است. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که هزینه‌های اجاره رحم که تا چند سال پیش حدود 18 میلیون تومان و ماهانه 350 هزار تومان بود، در حال حاضر به‌طور میانگین از 400 میلیون تومان شروع می‌شود و در برخی موارد حتی به 900 میلیون تومان نیز می‌رسد. این افزایش چشمگیر هزینه‌ها به‌ویژه در شرایط اقتصادی کنونی که با تورم شدید و کاهش ارزش پول ملی همراه است، بسیاری از زوج‌ها را در دسترسی به این خدمات دچار مشکل کرده است.
چرا اجاره رحم این‌قدر گران شده است؟
عامل اصلی این افزایش قیمت‌ها، وابستگی آن به چندین فاکتور مختلف از جمله سن و سلامت زنان اجاره‌دهنده رحم است. عواملی چون وضعیت اقتصادی خانواده‌ها، افزایش تقاضا برای این خدمات، و البته نبود نظارت کافی بر این بازار، نقش مهمی در جهش قیمت‌ها دارند. افزایش هزینه‌ها نه‌تنها بر زوج‌هایی که به‌دنبال اجاره رحم هستند تأثیر می‌گذارد، بلکه نگرانی‌های جدیدی در خصوص دسترسی به این خدمات و عدالت اجتماعی ایجاد کرده است.
چه عواملی باعث روی‌آوری بیشتر به اجاره رحم شده است؟
تقاضا برای خدمات اجاره رحم در ایران به‌ویژه در سال‌های اخیر روند افزایشی چشمگیری داشته است. برخی از کارشناسان معتقدند که این افزایش تقاضا نتیجه مستقیم تغییرات اجتماعی و اقتصادی در کشور است. در سال‌های اخیر، تغییرات در سیاست‌های جمعیتی، فشارهای اقتصادی و فرهنگی، و تغییر نگرش‌های جامعه به خانواده و باروری، باعث شده است که بیشتر افراد به این خدمات روی آورند.
در کنار این عوامل، افزایش آگاهی مردم نسبت به این پدیده و بهبود دسترسی به اطلاعات درباره روش‌های مختلف باروری و اجاره رحم، سبب شده است که زنان بیشتری تصمیم به اجاره رحم بگیرند. با این حال، این افزایش تقاضا بدون چالش نبوده و مشکلات قانونی و حقوقی متعددی را به همراه داشته است.
چالش‌های قانونی و حقوقی اجاره رحم در ایران
یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در رابطه با اجاره رحم، فقدان یک چارچوب قانونی روشن و جامع است. در حال حاضر، قوانین و مقررات دقیقی در خصوص اجاره رحم در ایران وجود ندارد، و این مسئله باعث شده است که زنان اجاره‌دهنده رحم در معرض خطرات قانونی و حقوقی قرار بگیرند. به‌طور خاص، مواردی چون حقوق زنان اجاره‌دهنده رحم، شرایط قراردادها، و مسائل مربوط به کودکان حاصل از این قراردادها، هنوز در ابهام است.
ضرورت اصلاح قوانین برای حمایت از زنان اجاره‌دهنده رحم
بی‌توجهی به حقوق زنان اجاره‌دهنده رحم می‌تواند منجر به مشکلات اخلاقی و اجتماعی متعددی شود. بدون وجود نظارت قانونی، این بازار ممکن است به بستری برای سوءاستفاده‌های اقتصادی و حتی جنسی تبدیل شود. تضمین حقوق زنان، از جمله حقوقی چون دستمزد منصفانه، شرایط بهداشتی مناسب، و حفظ حقوق قانونی آنان در برابر سوءاستفاده‌ها، از اولویت‌های اصلی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
پدیده اجاره رحم و نگرانی‌های اجتماعی
یکی از نگرانی‌های اصلی در خصوص اجاره رحم، ایجاد نابرابری‌های اجتماعی است. به‌طور مشخص، این پدیده ممکن است منجر به بهره‌کشی از زنان در شرایط اقتصادی نامناسب شود. زنان فقیر یا کم‌درآمد که به‌دنبال راهی برای تأمین مالی خود هستند، ممکن است به‌راحتی در دام قراردادهای نامناسب گرفتار شوند.
صنعت سودآور اجاره رحم: از درمان ناباروری تا بهره‌کشی اقتصادی
بسیاری از کارشناسان این پدیده را نه تنها به‌عنوان یک راه‌حل برای زوج‌های نابارور، بلکه به‌عنوان یک صنعت سودآور می‌بینند. با توجه به قیمت‌های بالا و نیاز به این خدمات، افرادی که توان مالی بالایی دارند، به‌راحتی از این فرصت بهره‌برداری می‌کنند. این مسئله به نوبه خود باعث ایجاد نگرانی‌هایی در خصوص تداوم نابرابری‌های اجتماعی و فشار بیشتر بر زنان در جامعه می‌شود.
لزوم وضع قوانین شفاف برای حفاظت از حقوق زنان و کودکان
برای حفاظت از حقوق زنان اجاره‌دهنده رحم و تضمین حقوق کودکان حاصل از این فرآیند، باید قوانینی روشن و جامع در این خصوص تصویب شود. این قوانین باید شامل شرایط دقیق قراردادها، دستمزد منصفانه برای زنان، شرایط بهداشتی و پزشکی مناسب، و نظارت بر اجرای صحیح این فرآیندها باشد. قوانین شفاف به‌ویژه برای حمایت از زنان در برابر سوءاستفاده‌های احتمالی و اجتناب از بهره‌کشی اقتصادی از آنها ضروری است. در صورت عدم وجود این قوانین، احتمال بروز مشکلات حقوقی و اخلاقی افزایش خواهد یافت و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن می‌تواند بسیار جدی‌تر شود.
ایجاد نهادهای نظارتی مستقل و مؤثر
نظارت دقیق و مستمر بر صنعت اجاره رحم، به‌ویژه در بخش‌های بهداشتی، حقوقی و مالی، ضروری است. نهادهای نظارتی مستقل باید به‌طور مداوم روندهای این بازار را رصد کرده و از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کنند. این نهادها می‌توانند شامل سازمان‌های بهداشت عمومی، مراکز حقوقی و همچنین نهادهای دولتی باشند که به‌طور ویژه به حقوق زنان در این فرآیند توجه دارند. نظارت مستمر این نهادها، اطمینان می‌دهد که زنان اجاره‌دهنده رحم از حقوق خود برخوردارند و شرایطی شفاف و قانونی برای آنها فراهم است.
آموزش و آگاهی‌بخشی به عموم مردم
افزایش آگاهی عمومی در خصوص حقوق زنان و خانواده‌ها در زمینه اجاره رحم می‌تواند به کاهش سوءاستفاده‌ها و مشکلات احتمالی کمک کند. برنامه‌های آموزشی برای عموم مردم و به‌ویژه برای کسانی که قصد استفاده از این خدمات را دارند، می‌تواند به روشن‌تر شدن شرایط قانونی و بهداشتی کمک کرده و از ورود به قراردادهای غیرمنصفانه جلوگیری کند. علاوه بر این، افزایش آگاهی در خصوص پیامدهای اخلاقی و اجتماعی این پدیده به‌ویژه برای زنان اجاره‌دهنده رحم، می‌تواند منجر به انتخاب‌های آگاهانه‌تر و مسئولانه‌تری از سوی آنها شود.
اجاره رحم و آینده‌ای نامعلوم
پدیده اجاره رحم در ایران همچنان یکی از مسائل پیچیده و پرچالش است که نیازمند توجه بیشتر از سوی مسئولان، نهادهای دولتی و جوامع علمی است. در حالی که این پدیده به‌عنوان یک راه‌حل برای زوج‌های نابارور مطرح می‌شود، باید به‌طور هم‌زمان به تبعات اجتماعی، اخلاقی و حقوقی آن پرداخته شود. از آنجایی که تقاضا برای این خدمات روز به روز بیشتر می‌شود، سیاست‌ها و نظارت‌های دقیق و مؤثر از اهمیت بالایی برخوردارند.در نهایت، تنها با توجه به تمام جوانب این پدیده و تدوین قوانین و سیاست‌های مناسب است که می‌توان از بهره‌کشی و سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کرده و شرایطی امن و سالم برای تمام طرفین ایجاد کرد.
